Zgodnie z treścią Ustawy z dnia 28 marca o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (zwanej również „Ustawą antykryzysową”) Sejm przewidział pomoc dla części przedsiębiorców pozwalającą na zwolnieniu ich z obowiązku opłacania składek na: obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych. Zwolnienie to ma dotyczyć składek należnych za miesiące marzec, kwiecień i maj 2020 roku. 

Przewidywane zwolnienie dotyczyć będzie składek samego przedsiębiorcy (jeśli jest osobą fizyczną), jak również składek uiszczanych za:

  1. pracowników 
  2. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług.

Uprawnionym do złożenia wniosku o zwolnienie z tytułu nieopłaconych składek będą przedsiębiorcy (w tym wspólnicy spółek osobowych, wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o.), którzy

  1. wykonywali działalność przed dniem 1 lutego 2020 r.; 
  2. na dzień 29 lutego 2020 roku  zatrudniali mniej niż 10 pracowników oraz
  3. nie korzystali z innych form pomocy dla przedsiębiorców przewidzianych w postaci objęcia ich wsparciem w zakresie współfinansowania przestojowego lub finansowania przestojowego w oparciu o przepisy Ustawy antykryzysowej;
  4. w przypadku przedsiębiorców nie zatrudniających pracowników – osiągnęli przychód z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w pierwszym miesiącu, za który został złożony wniosek o zwolnienie z tytułu nieopłaconych składek, nie wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (tj. 15.681 zł) 

Co istotne, ustawodawca nie zdecydował się jednak na odwołanie do definicji mikroprzedsiębiorcy (przy podmiotach zatrudniających pracowników), a tym samym przy uwzględnieniu prawa do zwolnienia z obowiązku uiszczenia składek za miesiące marzec, kwiecień i maj, bez znaczenia pozostanie dla przedsiębiorców zatrudniających pracowników wysokość ich rocznych obrotów. Istotny jest bowiem tylko stan zatrudnienia na dzień 29 lutego 2020 roku.  

Jednocześnie, w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność, zwolnieniu z tytułu nieopłaconych składek podlegają należności z tytułu składek ustalone od obowiązującej ich najniższej podstawy wymiaru tych składek. Tym samym wydaje się, iż przedsiębiorcy odprowadzający za siebie  składki w wyższej wysokości, niż najniższa zobowiązani są bądź we własnym zakresie uiścić różnicę pomiędzy składką odprowadzaną, a składką najniższą, w przypadku jeśli nie chcą obniżyć swojej podstawy wymiaru składek.

Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania należności z tytułu składek należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 roku składany będzie do Zakładu Ubezpieczeń, najpóźniej do dnia 30 czerwca 2020 roku i będzie obejmował:

  1. dane płatnika składek, tj.: imię i nazwisko, nazwę skróconą; numer NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich – numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu, adres do korespondencji; 
  2. oświadczenie płatnika składek, składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, potwierdzające uzyskanie w pierwszym miesiącu, za który składany jest wniosek przychodu z działalności nie wyższego niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r. (w przypadku składek dotyczących samego przedsiębiorcy); 
  3. inne informacje niezbędne do umorzenia składek (pytanie oczywiście jakie to będą informacje) 
  4. podpis wnioskodawcy. 

Wniosek będzie można złożyć w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Jednocześnie pomimo złożenia wniosku o zwolnienie z obowiązku płacenia składek, płatnik składek będzie zobowiązany do składania za miesiące obejmujące zwolnienie, deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych na zasadach i w terminach obowiązujących dotychczas.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zwolni z obowiązku opłacania należności z tytułu składek za 3 miesiące w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przesłania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięczny należnych za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, a w przypadku gdy płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania – w terminie nie dłuższym niż 30 dni od terminu, w którym powinna być opłacona składka za ostatni miesiąc wskazany we wniosku o zwolnienie z opłacania składek. Oznacza to, że przez trzy miesiące od dnia złożenia wniosku nie będziemy wiedzieć, czy wniosek zostanie uwzględniony.  Warunkiem zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek jest bowiem przesłanie deklaracji rozliczeniowych lub imiennych raportów miesięcznych należnych za marzec, kwiecień i maj 2020 r. nie później niż do dnia 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek zwolniony jest z obowiązku ich składania.  

Odmowa zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek będzie następować w drodze decyzji, od której płatnikowi składek będzie przysługiwało prawo do złożenia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra.

Składki objęte zwolnieniem będą jednocześnie  zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego jako składki wpłacone, a tym samym osoby, których składki dotyczą zachowują prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa jeżeli podlegały ubezpieczeniu chorobowemu w dniu 1 lutego 2020 r. 

Zaznaczyć przy tym należy, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformuje Szefa Krajowej Administracji Skarbowej o wysokości przychodu wykazanego we wniosku o zwolnienie z opłacania składek, w celu weryfikacji ewentualnych rozbieżności pomiędzy przychodem wykazanym we wniosku o zwolnienie z opłacania składek a przychodem wykazanym dla celów podatkowych.  W przypadku stwierdzenia, że rozbieżności, o których mowa powyżej, są wynikiem wprowadzenia w błąd Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, płatnik składek zobowiązany będzie do opłacenia należności z tytułu składek za marzec, kwiecień i maj 2020 r., wraz z odsetkami za zwłokę, w terminie 30 dni od otrzymania decyzji o obowiązku opłacenia tych składek, wraz z odsetkami za zwłokę. Od decyzji takiej będzie przysługiwał wniosek do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy. 

Wzór wnioskuo zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek
za marzec – maj 2020 r znaleźć można na stronach ZUS https://www.zus.pl/o-zus/aktualnosci/-/publisher/aktualnosc/1/tarcza-antykryzysowa-wsparcie-z-zus/2551371.